Sterowanie ruchem pociągów

Jednnym z najważniejszych systemów wpływających na prawidłowe funkcjonowanie metra są urządzenia sterowania ruchem pociągów.

System ten ma na celu:

zabezpieczenie ruchu, poprzez przygotowanie i zrealizowanie bezpiecznej drogi jazdy pociągów,
kontrolowanie prędkości rzeczywistej pociągów,
automatyczną jazdę pociągów,
kontrolę ruchu pociągów w celu uzyskania najsprawnejszej eksploatacji.

Ruch pociągów w Metrze Warszawskim jest prowadzony przy wykorzystaniu urządzeń sterowania ruchem pojazdów SRP, w skład których wchodzą jako warstwa podstawowa - urządzenia zabezpieczenia ruchu pociągów (ZRP) oraz warstwa nadrzędna - urządzenia automatycznego ograniczenia prędkości (AOP).

Urządzenia zabezpieczenia ruchu pociągow (ZRP) umożliwiają:

przestawianie zwrotnic wraz z kontrolą ich położenia,
nastawianie i kontrolowanie sygnałów na semaforach,
kontrolowanie innych urządzeń mających wpływ na prowadzenie ruchu,
automatyczne wykonywanie czynności nastawiania dróg jazdy pociągów,
sterowanie ruchem przez dyżurnego przy ciągłej kontroli warunków bezpiecznej jazdy.

Uzależnienia spełnione w obwodach elektrycznych urządzeń ZRP służą do wykluczenia czynności zagrażających bezpieczeństwu ruchu.

Obejmują one między innymi :

uzależnienie możliwości wyświetlenia na semaforze sygnału zezwalającego na jazdę od nastawienia zwrotnic, niezajętości torów leżących na ułożonej drodze jazdy
automatyczne zwolnienie przebiegu uzależnione od przejazdu przez pojazd wyznaczonego miejsca w torze.

Urządzenia ZRP są miejscowymi urządzeniami scentralizowanymi, co oznacza, że podstawowa aparatura jest umiejscowiona w przekaźnikowniach (urządzenia wewnętrzne) a tylko niezbędne elementy są usytuowane przy torach (urządzenia zewnętrzne).
Urządzenia ZRP obsługiwane mogą być albo miejscowo z pulpitu nastawczego znajdującego się na stacji lub Centralnej Dyspozytorni - za pośrednictwem urządzeń zdalnego sterowania albo też pracują samoczynnie.

Urządzenia automatycznego ograniczenia prędkości (AOP) - służą do zapewnienia bezpiecznej jazdy pociągów metra zależnie od bieżącej sytuacji ruchowej. Zostały całkowicie opracowane i wyprodukowane w Polsce o fabrycznej nazwie SOP-2.

Urządzenia AOP realizują następujące funkcje:

określenie wartości prędkości dopuszczalnej na poszczególnych odcinkach toru,
przekazywanie w sposób ciągły, z toru do pojazdu, za pośrednictwem specjalnych pętli przewodowych, informacji o prędkości dopuszczalnej,
pomiar wartości prędkości rzeczywistej pojazdu i jej porównanie z prędkością dopuszczalną,
ocenę poprawności działania maszynisty (w razie potrzeby wyłączenie napędu i przejęcie sterowania aż do uzyskania prędkości bezpiecznej lub zatrzymania pociągu),
przekazanie informacji maszyniście o sytuacji ruchowej na odcinku linii w przód do najbliższej stacji.

System AOP składa się z trzech podstawowych grup funkcjonalnych:

urządzenia stacyjne zlokalizowane w przekaźnikowni, służące do wypracowywania na podstawie stanu współpracujących urządzeń ZRP informacji przesyłanej do pojazdu,
obwodów przewodowych ułożonych wzdłuż linii metra między tokami szyn, stanowiącyce transmisyjne obwody (anteny) nadawcze; za ich pomocą odbywa się transmisja informacji do pojazdu,
urządzenia pojazdowe (odbiorcze) zabudowane w taborze, służące do odebrania informacji z toru oraz nadzorowania prędkości jazdy.

Docelowo urządzenia zabezpieczenia ruchu pociągów ZRP uzupełnione zostaną urządzeniami automatycznej jazdy pojazdu( AJP) umożliwiające automatyczną jazdę pociągów, tzn. zastąpienie maszynisty w prowadzeniu pociągu poprzez automatyczne ruszanie i zatrzymywanie, otwieranie drzwi wagonów, regulację prędkości podczas jazdy. System AJP jest obecnie przedmiotem prac badawczych. Urządzenia AOP i AJP stworzą w przyszłości wspólny w całości system automatycznego prowadzenia pociągów metra (APP).